Til KB.DK
Forside / Tekster / Resultatliste / BREV TIL: Magnusson, Arne FRA: Torfæus, Thormod...

Torfæus, Thormod BREV TIL: Magnusson, Arne FRA: Torfæus, Thormod (1690-10-23)

Danmarks Breve

TORFÆUS TIL ARNE MAGNUSSON. [Stangeland] 23. oktober 1690. AM. 283, fol., bl. 101—3. Åsg. Jónssons hånd.

Har for nylig tilsendt A. M. 2 breve, henholdsvis i oversekretær Moths kammertjæners og en renteskrivers couvert, bægge behandlende Harald hårfagers fødselsår. Samme æmne varieres her, dels i selve brevet, dels i en efterskrift — aftrykt i dansk oversættelse af J. Erichsen i Jon Loptsøns Encomiast s. 95—98. Ved brevets slutning oplyses, at også dette brev skal sendes i anden mands couvert, og tilsendelser på lignende vis udbedes. Ønsker nyheder og forespørger sig om II. del af Olav Trygvesøns saga.

Thil Arna Magnussonar aff 23. 8br.

Amicissime Domine!

Med seinasta poste, sem aff Stavanger heffur gengid, schrifladi eg ydur thil i Mons. Johan Banners, Her obersecreteres Mothis cammer thienners convert och bad hann befordre ydar breft thil baka. Vona nu [mu]ne koma firir þetta; annad sendi jeg ydur i giæ[r] thil Bergen, och þar fra i posthuse, innann i renterischriffvara peder Rasmuss. convert; man eche utann jeg haffve gleimt dato. Uti badum remonstreradi jeg fundamenta chronologiæ omnium um nativitatem pulchricomi, at þeir, sem hæst setia hans natalem, thil 838, 40, 41, 42, hafa hafft þad fundament, at Otto secundus christnadi Danmork; och pad haffi sched a 13da ari effter Grafeldz dauda, vill bædi Compendium och Oddur munkr, þvi þeir segia þat med fullum ordum; enns. 101hvorugr þeirra hefur allra konga regerings ar uppreichnad, enn aff calculatione kann þad siast. Theodricus nær eigi lengur enn thil annum 972, þvi hann segir Hakon jarl haffi deficerat fra rege Daniæ 10 arum efftir Grafeldz daud, enn visar hann drepinn anno 962; tiunda aar þar effter er annus 972, enn þa var eigi Otto 2us kominn thil regeringar, þo setur hann Ottonem rufum pii filium þad at haffa giort, enn Ottonem 2m kallar Codex Flateyensis Ottonem rutfum. Hans calculus er sva: pulchricomus kom thil regeringar a° 852, regeradi 70, mortuus 922. Eiricus rexit 3, mortuus 925. Hacon gode 25, mortuus 950. NB. Harald grafeld 12, mortuus 962. Hacon comes ante defectionem ab Haraldo Gormio 10, defecit 972, rexit deinceps 20, mortuus 992. Olafus Triggvini 5, mortuus 997. Eiricus et Svenus 15 usqve annum 1012. Svenus et Hacon 2, expulsi 1014. S. Olafi 15, cæsus 1029. Sæmundur efftir Encomiasta Jons Loptzsonar: [pulchricomus 1] cæpit regnare 850, rexit 73, mortuus 923. Eiricus 5, profugus 928. Hacon 26, cæsus 954. Haraldus Grafeldus 9, cæsus 963; NB. kann och at verda 62, eff vid reiknum parta annorum, sem þeir komu thil regeringar. Hacon jarl solus 33, cæsus 996; kann och vera 5ti 2. Olafur Tryggvason 5, exutus 1001. Comes Eiricus 12, excessit regno 1013. Svenus et Haco 2, victi 1015. S. Olafus 15, cæsus 1030. Þetta kemur yfir eins med tid Broddhelga och Þordar Gellirs, sem do a° 965, hinn 75, sem attu at liffa, þa er Haraldur Gormsson 3 villdi heria a Island; enn þar villast þeir i, at þad haffi verit, þa Hakon deficeradi, þvi þad vill vera, þegar hann for up med honum efftir drap Graf., ef elligar certus er annus sc. [?] mortis Þordar Gellirs. Schule nu her efftir corrigerast æra Færeyensium, verdur Sigmundur fæddur a° 953, þora dottir hanz 972, er 30, þa fader hennar deyr a° 1002; a° 1026 a hun son sinn Sigmund, uppfostradan hia Þrandi, och verdur hon at haffa att hann, þa hon var 53 ara, och schal Þuridur megin echia hafa verid 82 ara, pa þeir friudu thil hennar, och kann þad vel at verda, en hitt eche. Vera kann och, at Sigmundur, sem atti at nema laug, haffve verid elldri enn þar stendur, enn ad Otto tertius haffi christnat Danmork, tilstidur eigi Vituchindus ne Ditmarus, sem seger, eff mig rett minner, avi sinn hafi radid at brenna Danavirchi, enn eigi Olafur Tryggvason. Och popponis miraculums. 102fortelur Vitichindus, enn hann do fyrri enn vorir schriffa þad væri giort. Jeg kann echi finna i Adamo Bremensi, at hann haffi verid episcopus Arhusiensis, po Arild Hvitfeld þad citere, och Lozius 1 de Migr. gent. lib. 9. pag. 517 setr Arns pro Aros, sem Henricus Ernestius 2 in genealogia aliqvot regum Daniæ vænist. Jeg heffi eche ennu confererad, hvort eigi eru fleire antilogiæ, eff þetta schal statuerast, hvat eg bid ydur itarliga at observera, och hvort eigi kann at gefast regeringar arum Haconar goda 18 ar, Grafelld effter Sæmundar calculo 9, saa kiemst heim thil Ottonem 2dum; enn hinir adrir, Ari och peir, hafa þotst fundit obrygdanligan grundvoll, synchronismum draps Edmundar kongs och Islandz fundar Ingolfs, och alldur Haraldz somu tid, og dauda hans, confererad mot logsogn Hrafns, enn þottuz vita Hakon hafi regerad 25 edur 26 ar og Grafelld 15. Þvi hafa þeir getat uppa Ottonem 3tium, þo Snorri greine eigi, liver Otto þat se, enn hann er ser sialfur contrarius i calculo, sem gengur ut uppa Ottonem 3tium, enn setur þo Þord Gellir och Broddhelga þa at hafa liffad. Allt er nu lettara vid at gera, ur þvi fundid er, upa hvor fundamenta chronologia allra þeirra er grundud. Nu er at sia, hvad hættulausazt er at seqvera, enn finni þer onnur fundament, þa latid mig vita þad med odru. Eigi veit eg, hvort þetta breff kemst firir, jeg sendi þad thil Her Hendrich Rosenkild i Stavanger, ef hann kann at fa þad i Mons. Lerches eda annara convert. Þer gorid ydar besta med Monsr. Banner at fa up thil min fri breff ydar och schriffved almælt; jeg undra mig, hafi eigi M[ag.] Þordur schrifad mer thil. Villdi och vita, hvart seinne partur aff Olafs Tryggva sonar sogu er ei utkominn; hann sendi mer þann fyrra, mætti oc hafa sendt þann seirna. Latid mig vita, hvornenn Monsr. Þordur snyst vid at borga schulld fodur sins, etc.

P. S. Medkienni jeg, at sa 13 ara munur, sem verdur i alldri Sigmundar Brestissonar och hans dottur Þoru, sem synist vel haffa verid yngri enn 30 ara, þa fadir hennar do, corrumperar mikid þa historiam; enn schal þad vera osatt, at Hakon jarl hafi verit statholder och jarl Haralds Gormssonar i Norege, og þad i 13 ar effter Grafeldz daud, og deficerad fra honum, firir pad hann þvingadi hann til christni, þa hann vard sialfurs. 103christenn, þa er litid at hallda uppa vor document in rebus maximi momenti, pvi alldregi kiemst þat heim, at Otto tertius hafi christnad Harald Gormsson. Kunni þad ecki ad concilierast, at Otto 2us hafi þetta unnid a° 974, och hafi þa Haraldur grafeldur verit drepinn 73 (gefum honum 9 ara periodum efftir Sæmundi, och Haconi goda 26), och hafi þa vel Haraldur cristnast, enn eigi Hacon enn, sidann effter 13 ar eda juxta Theodricum 10 haffve Hakon deficerat, þa Otto 3tius færdi krig upa Danmörk og Hakon vard neiddur thil christni, siae per oll rad, hvornenn þetta kann consulerast. Adieu! [Þui er truanligt, ad Haraldur Gormsson haffui viliad senda flota thil Islands, þa Gunnhildar syner heriudu vppa Hakon goda, pa liffde Þordur Geller och Brodd Helge. Þad er best vid komum ochur bader saman och Bartholinus och statuerum aller eitt adieu 1.